2010-11-01: Przyznano największy kontrakt na europejski wkład w ITER
Przyznano kontrakt na największy wkład Europy w budowę badawczego reaktora fuzyjnego ITER. Za kwotę 300 milionów euro w ciągu 6 lat powstanie największy na świecie tokamak, czyli komora plazmowa reaktora. Będzie ona ważyła ponad 5000 ton. Postępuje też budowa nadprzewodzących magnesów reaktora.
Przyznanie umowy na budowę tokamaku i budowa elektromagnesów to kolejne dwa milowe kroki na drodze do budowy eksperymentalnego reaktora ITER, mającego w przyszłości zademonstrować uzyskiwanie energii elektrycznej z fuzji jądrowej.
"Fusion for Energy", europejska agencja zajmująca się projektem ITER, podpisała 16 października umowę z europejskim konsorcjum Ansaldo Nucleare, Mangiarotti & Walter Tosto (AMW) na dostawę 7 segmentów komory próżniowej tokamaku. Ich budowa zajmie 6 lat i pochłonie 300 milionów euro. Kontrakt jest największym, w sensie dosłownym i finansowym, pojedynczym wkładem Europy w projekt budowy ITER.
Komora próżniowa tokamaku ma kształt toroidalny, o przekroju zbliżonym do litery D. W jej wnętrzu zachodzić będzie kontrolowana reakcja termojądrowa - proces odpowiedzialny za generowanie energii we wnętrzach gwiazd, w tym Słońca. Ściany komory muszą być zdolne do długotrwałego utrzymywania stanu wysokiej próżni. Będą one również mieściły osłonę reaktora, urządzenia próżniowe, mocowania przyrządów kontrolnych. Konstrukcja komory wymaga starannej, precyzyjnej budowy i stanowi jeden z trudniejszych i technicznie wymagających aspektów całego projektu.
Komora próżniowa będzie miała podwójne stalowe ściany stanowiące miejsce przepływu wodnego chłodziwa. Mając rozmiary 19 na 11 metrów i objętość 1400 metrów sześciennych, będzie składała się z 9 segmentów ważących około 5000 ton - masa kratownic Wieży Eiffela wynosi ok. 7000 ton.
Tokamak, który utworzy będzie dwa razy większy i 16 razy masywniejszy od największych dotychczasowych tokamaków. Różnica rozmiaru jest tu bardzo ważna z punktu widzenia fizyki reaktorowej. To właśnie wielość reaktora ITER ma mu pozwolić uzyskać dodatni bilans energetyczny. Do tej pory kontrolowana reakcja fuzji wymagała dostarczenia większej ilości energii niż sama wytwarzała.
Postępuje również budowa elektromagnesów nadprzewodzących, które będą utrzymywały plazmę z dala od ścian tokamaku, poprzez wytwarzanie silnego pola magnetycznego. Do tej pory wyprodukowano 100 ton drutu ze stopu niobu i cyny. Ma on długość 21 000 kilometrów. Wszystkie elektromagnesy będą wymagały 4 razy takiej ilości odrutowania, ok. 400 ton.
Produkcja elektromagnesów ma miejsce w 6 krajach biorących udział w projekcie ITER: Chinach, Japonii, Korei Południowej, Rosji, krajach UE i USA. Kontraktowanie tej części projektu zajęło 19 miesięcy, począwszy od 2007 roku.
Produkcja takiej ilości związku Nb3Sn, tworzącego przewody elektromagnesu, wymagała mobilizacji przemysłu w skali światowej i opracowania nowych standardów kontroli jakości jego produkcji. Do tej pory rocznie wytwarzano 15 ton Nb3Sn. Kraje uruchomiły nowe zakłady produkcyjne, dzięki czemu 400 ton potrzebnego materiału ma powstać do 2013 roku.
Zobacz też edytuj
Źródła edytuj
- Iter takes shape as major contracts look set to deliver – World Nuclear News, 28 października 2010