2011-08-24: Wikipedia wolna od partyjnej agitacji – wywiad z Tadeuszem Rudzkim

środa, 24 sierpnia 2011

O hasłach Wikipedii dotyczących polityki z Tadeuszem Rudzkim rozmawia Jarosław Zieliński:

1. Jakie są zasady dla tworzenia biografii polityków i haseł dotyczących partii politycznych?

Zasady Wikipedii dotyczą wszystkich haseł, także tych z zakresu świata polityki. Podstawą jest weryfikowalność i zachowanie neutralnego punktu widzenia. Co oznacza to w praktyce? Po prostu – każda podawana informacja powinna mieć oparcie w źródłach. Na osobie dodającej nową treść spoczywa obowiązek wskazania wiarygodnego materiału, w którym dana informacja została opublikowana. Bliska temu jest zasada nieprzedstawiania twórczości własnej, która w skrócie brzmi: nie opieramy artykułów na własnych badaniach, przemyśleniach i interpretacjach rzeczywistości.

Bardzo istotna jest także zasada zachowania neutralnego punktu widzenia. Obliguje ona użytkowników do pisania artykułów w sposób pozbawiony stronniczości, możliwie rzetelny i obiektywny. W przestrzeni głównej Wikipedii, to jest w artykułach, nie ma miejsca na batalię pomiędzy zwolennikami różnych opcji politycznych. Rolą encyklopedii jest przekazywanie informacji, powinniśmy zatem unikać wyrażania swoich preferencji politycznych w czasie tworzenia haseł. Także w przypadku artykułów z dziedziny polityki, obowiązują nas wszystkie pozostałe zasady dotyczące całej Wikipedii, jak na przykład poszanowanie praw autorskich, etykieta (Wikietykieta) oraz opisywanie wyłącznie tematów określanych jako „encyklopedyczne” – unikamy zatem opisywania spraw tymczasowych, trywialnych, czy nie mających większego znaczenia dla rzeczywistości.

2. Wikipedię może zmieniać każdy; czy jest dużo niewłaściwych zmian i czego przede wszystkim dotyczą?

Niestety, wątki polityczne bardzo często podnoszą temperaturę sporów. W takich wypadkach swoją rolę muszą wypełniać wybrani przez społeczność administratorzy, którzy mogą między innymi ograniczyć możliwość edytowania danej strony. Widoczność wandalizmów – niepożądanych edycji, zmian podobnych do pisania na murach – z pewnością zmniejszyła się także dzięki wprowadzeniu wersji przejrzanych. Tak czy inaczej niepożądane edycje zdarzają się, najczęściej w artykułach o politykach z pierwszych stron gazet lub w hasłach dotyczących spraw najbardziej aktualnych. Na działalność internetowych wandali szczególnie narażone są hasła najlepiej wyeksponowane, na przykład obecne na pierwszej stronie Wikipedii. Oczywiście najwięcej emocji budzą postacie polskiej sceny politycznej – dość wspomnieć, że w chwili obecnej częściowo ograniczono możliwość edytowania biogramów obecnego premiera, a także jego bezpośredniego poprzednika. W obu przypadkach wiązało się to między innymi z prostackimi wręcz atakami na oba hasła poprzez dopisywanie obraźliwych epitetów.

3. Jak aktualne są hasła dotyczące polityków i partii?

Stopień zgodności ze stanem rzeczywistym zależy głównie od dwóch czynników – dostępności informacji oraz… aktywności samych użytkowników. Jeśli agencje prasowe publikują swoje materiały na bieżąco, a jednocześnie znajdzie się wikipedysta (lub grupa wikipedystów), którzy gotowi są poświęcić trochę pracy, to zdarza się, że hasła są aktualizowane nawet nie z godziny na godzinę, ale co kilka minut – tak działo się choćby w przypadku haseł dotyczących protestów w krajach arabskich i na Bliskim Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem wojny domowej w Libii.

Sprawy dotyczące polityków i partii politycznych wbrew pozorom nie podlegają jednak tak dużej dynamice. Oczywiście w przypadku zmian na najważniejszych państwowych stanowiskach, czy śmierci danego polityka – zwłaszcza w odniesieniu do Polski – informacje w Wikipedii pojawiają się w tempie ekspresowym, niejednokrotnie wyprzedzając główne serwisy informacyjne. Jednak już w odniesieniu do partii większe zmiany zachodzą raczej powoli – pamiętam przypadek, gdy po pojedynczej wypowiedzi jednego z szefów klubów parlamentarnych niektórzy użytkownicy usiłowali doprowadzić do zmian w opisie ideologii deklarowanej przez jedną z partii. Wikipedia ma jednak to do siebie, że nie każda wiadomość z mediów powoduje duże przeobrażenia jej treści – wiadomo bowiem, że pewne sprawy wymagają spojrzenia na szerszy kontekst, nie mogą zaś być opisywane wyłącznie w oparciu o choćby najbardziej nagłośnione, ale jednostkowe przypadki.

4. Co jest ograniczeniem w rozwoju tych haseł?

Istotnym ograniczeniem w rozwoju haseł z dziedizny polityki jest brak odpowiednich źródeł, co szczególnie dotyczy polityków współczesnych. Mamy sporo wyróżnionych – czyli bardzo dobrych – biogramów na przykład polskich polityków okresu dwudziestolecia międzywojennego. Oczywiście jest to zasługą pracy określonych wikipedystów, ale nie mogliby oni jej wykonać, gdyby nie istnienie opracowań naukowych dotyczących tego okresu. Dużo słabiej prezentuje się okres Polski Ludowej, a już zupełnie blado wypadają biogramy polityków III Rzeczypospolitej. Być może musi minąć więcej czasu, abyśmy byli w stanie odpowiednio opisać ich życiorysy, jednak zauważyłem, że dysponujemy hasłami medalowymi o na przykład kilku wciąż aktywnych politykach afrykańskich.

Nie wykluczam jednak występowania znacznie bardziej prozaicznych powodów – po prostu brakuje osób, które byłyby w stanie podjąć się tej trudnej pracy. Bo faktem jest, że o polityce pisze mniej wikipedystów, niż o wielu innych dziedzinach. Są osoby, które doskonale czują się w tym temacie, a ich wiedza jest imponująca, jednak nie możemy zapominać, że Wikipedia jest zawsze dodatkowym zajęciem – przedsięwzięciem opartym na wolontariacie, na które nie zawsze znajdujemy czas. Dlatego wiele bardzo ważnych tematów opisanych jest zdawkowo. Powoli jednak się to zmienia, a takie inicjatywy jak wyróżnianie haseł na pewno stanowią motywację do zmiany obecnego stanu rzeczy.

Są nawet tematy z zakresu polityki, w których inne opracowania internetowe nie mogą z Wikipedią konkurować. Dysponujemy na przykład bardzo dobrą serią artykułów o głównych partiach politycznych Izraela, czy też o ustrojach politycznych wielu państw. Mamy także wspaniałe opracowania kilku tematów dotyczących postaci marszałka Józefa Piłsudskiego. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że główni autorzy wyróżnianych haseł to fachowcy i pasjonaci jednocześnie.

5. Jak w Wikipedii wygląda gorący okres przed wyborami, gdy walka polityczna będzie się także toczyć na froncie poprawek do haseł?

Zagadnienia związane z polską polityką budzą wiele emocji, co uwidacznia się przede wszystkim w dyskusjach artykułów – miejscach, gdzie na marginesie treści artykułu rozmawiamy o niej, przekazujemy sobie uwagi i propozycje poprawek. Problem pojawia się wówczas, gdy sympatie polityczne przenikają bezpośrednio do treści haseł.

W ostatnich latach przy okazji kolejnych kampanii obserwowaliśmy wysyp biogramów osób ubiegających się o mandat w nadchodzących wyborach. W praktyce wygląda to tak, że tworzone są hasła, w których – niekiedy z budzącą podziw rzetelnością – przedstawiany jest życiorys kandydata ze szczególnym uwzględnieniem jego działalności zawodowej, politycznej i społecznej. Tu właśnie należy odwołać się do wspomnianego już wymogu encyklopedyczności. Właśnie z myślą o osobach, których biogramy nie kwalifikują się do umieszczenia w encyklopedii opracowane zostało zalecenie zwane trybem wyborczym. Opisuje ono możliwości przyspieszonej procedury usuwania haseł, które w istocie są narzędziami kampanii wyborczej.

Jeśli chodzi o hasła dotyczące obecnych parlamentarzystów i głównych partii politycznych, to myślę, że nie mamy powodów do paniki – próby retuszowania z pewnością będą się pojawiać, jednak zmiany w treści tych haseł są na bieżąco monitorowane przez wielu doświadczonych użytkowników. Mogę zatem uspokoić: zwykły internauta przeglądając Wikipedię z przejawami kampanii wyborczej raczej się nie spotka. W końcu Wikipedia to wolna encyklopedia. Wolna także od partyjnej agitacji.

Źródła

Ten wywiad został przeprowadzony przez reportera Wikinews.