2010-10-05: Nowe odkrycia satelity badającego heliosferę

wtorek, 5 października 2010

Dzięki danym z satelity IBEX, należącym do NASA, badającego heliosferę Układu Słonecznego, zobrazowano niezwykłą strukturę utworzoną przez neutralne atomy energetyczne. Naukowcy nie mają pewności jakie procesy tworzą i podtrzymują istnienie "kosmicznego węzła".

IBEX odkrył na granicy heliosfery i przestrzeni międzygwiezdnej skręconą jasną wąską wstęgę energetycznych atomów neutralnych. Jej obserwacje opisano w pracy The evolving heliosphere: Large-scale stability and time variations observed by the Interstellar Boundary Explorer, która ukazała się 29 września w Journal of Geophysical Research, piśmie Amerykańskiej Unii Geofizycznej.

Naukowcy podejrzewają, że wstęga zobrazowana przez IBEX-a powstaje na skutek oddziaływania przestrzeni międzygwiezdnej i heliosfery. Heliosfera to obszar oddziaływania słonecznego pola magnetycznego, obejmującego wszystkie planety Układu Słonecznego i chroniący je przez większością galaktycznego promieniowania kosmicznego, podobnie jak ziemska magnetosfera chroni nas przed wiatrem słonecznym. IBEX wykonuje całościową obserwację energetycznych atomów neutralnych heliosfery co 6 miesięcy. Analizy pierwszej z nich sugerowały, że wstęga jest powiązana z lokalnym wektorem międzygwiezdnego pola magnetycznego, które może w nieznany dotąd sposób oddziaływać na strukturę heliosfery. Zobrazowany węzeł na wstędze jest widoczny w jej północnej części, składając się z atomów o wyższych energiach.

Druga mapa przeglądowa heliosfery, opublikowana w wydanej właśnie pracy naukowej, pokazuje dynamiczne zmiany wstęgi i węzła w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Biegunowy region wstęgi wykazał niższą, o 10-15%, energię tworzących ją atomów, a węzeł na wstydzę uległ rozciągnięciu, rozszerzając się na niższe i wyższe szerokości sfery niebieskiej. Dla naukowców było to nie lada zaskoczenie. Sądzili, że owszem heliosfera będzie zmieniała się wraz z 11-letnim cyklem słonecznym, ale nie przypuszczali, że taka dynamika może nastąpić w trakcie pół roku. Kierownik naukowy misji IBEX, dr David McComas, przyznał, że na dziś naukowcy nie są zgodni, co powoduje powstawanie wstęgi i węzła, ale porównując różne mapy nieba z zaskoczeniem obserwujemy, że region ten zmienia się w krótkich przedziałach czasowych.

IBEX jest pierwszym satelitą w historii poświęconym obserwacjom heliosfery.

Źródła

Hubert Bartkowiak – IBEX: dynamiczne zmiany wstęgi w heliosferze – Kosmonauta.net, 5 października 2010

Linki zewnętrzne

YouTube - zobrazowanie procesu rozciągania wstęgi