2007-09-10: Kronika wyborcza: sierpień 2007

poniedziałek, 10 września 2007

Sierpień nie jest miesiącem popularnym wśród światowych komisji wyborczych. Do urn poszli jedynie mieszkańcy Kazachstanu, Malediwów, Nauru, Sierra Leone i Tajlandii. Nowego prezydenta wybrał także turecki parlament.

Republika Konga (wybory parlamentarne)

data: 24 czerwca i 5 sierpnia 2007 r.
do obsadzenia: 137 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym (Assemblée nationale) na 5-letnią kadencję w okręgach jednomandatowych

WYNIKI:

Kongijska Partia Pracy (Parti congolais du travail; przywódca: Denis Sassou-Nguesso) - 46 mandatów
niezależni - 37 mandatów
Kongijski Ruch na rzecz Demokracji i Integralnego Rozwoju (MCDDI; Bernard Kolélas) - 11 mandatów
Panafrykańska Unia na rzecz Socjaldemokracji (Union panafricaine de la démocratie sociale; Pascal Lissouba) - 11 mandatów
Ruch Akcji na rzecz Odnowy (MAR) - 5 mandatów
Ruch na rzecz Solidarności i Rozwoju (MSD) - 5 mandatów
Klub 2002 – Partia na rzecz Jedności i Republiki (Club 2002 – PUR) - 3 mandaty
Podejmij Działania dla Konga (APC) - 3 mandaty
Nowe Siły Demokratyczne (FDN) - 2 mandaty
Patriotyczna Unia na rzecz Demokracji i Postępu (UPDP) - 2 mandaty
Unia na rzecz Postępu (UP) - 2 mandaty
Unia na rzecz Republiki (UR) - 2 mandaty
Zgromadzenie na rzecz Demokracji i Postępu Społecznego (RDPS) - 2 mandaty
Młody Ruch (JEM) - 1 mandat
Partia Życia (Parti la vie) - 1 mandat
Ruch na rzecz Demokracji i Postępu (MDP) - 1 mandat
Unia na rzecz Demokracji i Republiki – Mwinda (Union pour la démocratie et la république – Mwinda) - 1 mandat
Unia Sił Demokratycznych (UFD) - 1 mandat
Zgromadzenie Obywatelskie (RC) - 1 mandat

Wybory parlamentarne zostały zbojkotowane przez większość ugrupowań opozycyjnych poza UPDS i UDR-M. Dzięki temu rządząca partia prezydenta Denisa Sassou-Nguesso wraz z licznymi koalicjantami (wszystkie inne partie poza wymienioną opozycją) nie miała najmniejszego problemu z osiągnięciem absolutnej większości w parlamencie. Obserwatorzy stwierdzili liczne nieprawidłowości w przebiegu wyborów.

Republika Sierra Leone (wybory generalne)

data: 11 sierpnia 2007 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta państwa i 112 na 124 miejsca w Izbie Reprezentantów (House of Representatives) na 5-letnią kadencję w okręgach jednomandatowych; pozostałe 12 miejsc jest obsadzanych przez wodzów plemiennych; zwycięzca wyborów prezydenckich musi otrzymać co najmniej 55% głosów

I TURA WYBORÓW PREZYDENCKICH: frekwencja 75,8%

Ernest Bai Koroma (Kongres Wszechludowy) - 44,34%
Solomon Berewa (Ludowa Parta Sierra Leone) - 38,28%

do II tury nie przeszli:

Charles Margai (Ludowy Ruch na rzecz Zmiany Demokratycznej) - 13,89%
Andrew Turay (Partia Konwencji Ludowej) - 1,56%
Amadu Jalloh (Sojusz Narodowo-Demokratyczny) - 0,96%
Kandeh Baba Conteh (Partia Pokoju i Wyzwolenia) - 0,57%
Abdul Kady Karim (Zjednoczona Partia Narodowo-Ludowa) - 0,39%

WYBORY PARLAMENTARNE:

Kongres Wszechludowy (All People’s Congress; przywódca: Ernest Bai Koroma) - 40,8%, 59 mandatów
Ludowa Parta Sierra Leone (Sierra Leone People’s Party; Solomon Berewa) - 39,8%, 43 mandaty
Ludowy Ruch na rzecz Zmiany Demokratycznej (People’s Movement for Democratic Change; Charles Margai) - 15,4%, 10 mandatów

do parlamentu nie weszli:

niezależni
Partia Konwencji Ludowej (Convention People’s Party; Andrew Turay)
Partia Pokoju i Wyzwolenia (Peace and Liberation Party; Kandeh Baba Conteh)
Sojusz Narodowo-Demokratyczny (National Democratic Alliance; Amadu Jalloh)
Zjednoczona Partia Narodowo-Ludowa (United National People’s Party; Abdul Kady Karim)

Pięć lat po zakończeniu krwawej wojny domowej ten zachodnioafrykański kraj jest daleki od spokoju. W wyniku starć po I turze wyborów zginęły dziesiątki osób, mimo prób podejmowanych przez obu zwycięskich kandydatów (m.in. wspólna organizacja marszu pokoju 6 września). Ostateczne zwycięstwo któregoś z głównych kandydatów może jednak doprowadzić do eskalacji konfliktu. Wyniki II tury (przeprowadzono ją 8 września) podamy w kolejnej edycji Kroniki wyborczej.

Republika Kazachstanu (wybory parlamentarne)

data: 18 sierpnia 2007 r.
do obsadzenia: 98 na 107 miejsc w Zgromadzeniu Parlamentarnym Republiki Kazachstanu (Qazaqstan Respwblïkasınıñ Parlamenti Mäjilisi) na 4-letnią kadencję; pozostałe miejsca obsadzają przedstawiciele narodowości Kazachstanu

WYNIKI:
frekwencja 64,56%

Narodowo-Demokratyczna Partia „Droga Światła Ojczyzny” („Nur Otan” Xalıqtıq-Demokratïyalıq partïyası; przywódca: Nursultan Äbişulı Nazarbaev) - 88,41%, 98 mandatów

do parlamentu nie weszły:

(Jalpıulttıq socïal-demokratïyalıq partiya; Jarmaqan Aytbayulı Tuyaqbay) - 4,54%
(Qazaqstannıñ demokratïyalıq „AQ JOL” partiyası; Alïxan Muxamedïyaulı Baymenov) - 3,09%
(„Awıl” Qazaqstannıñ socïal-demokratïyalıq partïyası; Ğanï Älimulı Qalïev) - 1,51%
(Qazaqstan Kommwnïstik Xalıq partïyası; Vladïslav Borïsovïç Kosarev) - 1,29%
(Qazaqstan patrïottarı partïyası; Ğanï Esenkeldiulı Qasımov) - 0,78%
(„Ruxanïyat” partïyası; Altınşaş Qayırjanqızı Jağanova) - 0,37%

Partia władzy prezydenta Nursultana Nazarbaeva zgarnęła całą pulę. Dzięki ustanowieniu 7-procentowego progu wyborczego oraz licznym machinacjom NO XDP zdobyło wszystkie miejsca w parlamencie. Ambicją prezydenta Nazarbaeva jest stworzenie partii władzy na wzór rządzących w Singapurze i Japonii, jednak odbywa się to ze szkodą dla wolności politycznych, czego nie omieszkali wytknąć Astanie obserwatorzy z ramienia OBWE, którzy uznali swobodę wyborów za mniejszą niż poprzednio. Nazwiska i nazwy partii w języku kazachskim zapisaliśmy w wersji alfabetu łacińskiego oficjalnie stosowanej przez agendy rządowe Kazachstanu, co może być pierwszym krokiem do zniesienia cyrylicy (na wzór Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Mołdawii i Turkmenii). Dlatego też różnią się one od powszechnie stosowanych w polskim piśmiennictwie wersji rosyjskich (np. Nursułtan Nazarbajew zamiast Nursultana Nazarbaeva czy Gani Kasymow zamiast Ğani Qasımova). Wśród przedstawicieli narodowości Kazachstanu dokooptowanych do składu Zgromadzenia zasiedli: Ujgur Murat Axmadïev, Ukrainiec Valerïy Vïnïçenko, Niemiec Egor Kapel, Rosjanka Raïsa Polïşşwk, Białorusin Leonïd Pïtalenko, Kazach Qayrat Sädwaqasov, Uzbek Rwsakwl Kalmwratov, Bułgarka Lyudmïla Xaçïeva i Koreańczyk Vïktor Coy.

Republika Malediwów (referendum)

data: 18 sierpnia 2007 r.
kwestia: przyszły ustrój polityczny Malediwów

WYNIKI:
frekwencja 77%

zwolennicy systemu prezydenckiego - 61,97%
zwolennicy systemu parlamentarnego - 38,03%

Referendum o przyszłości Malediwów było pierwszym demokratycznym głosowaniem w historii tych rajskich wysepek. Opozycja, optująca za systemem parlamentarnym Malediwska Partia Demokratyczna, ogłosiła jednak, że głosowanie zostało sfałszowane. Prezydent Maumoon Abdul Gayoom ogłosił jednak swój sukces i na jego fali ogłosił, że w 2008 r. będzie kandydował na kolejną, siódmą już kadencję.

Królestwo Tajlandii (referendum konstytucyjne)

data: 19 sierpnia 2007 r.
kwestia: przyjęcie nowej konstytucji; w razie niepowodzenia, władze wojskowe przyznały sobie prawo do przywrócenia dowolnej ze starych tajskich konstytucji

WYNIKI:
frekwencja 70%

za 56,69%
przeciw 41,37%

Po przewrocie wojskowym z 2006 r. junta gen. Sonthiego Boonyaratkalina zdecydowała się przywrócić demokrację, przyjąwszy wcześniej nową konstytucję. W jej wyniku aż połowa składu Senatu będzie mianowana, ilość kadencji premiera została ograniczona do dwóch, zabroniono premierowi posiadania większościowych udziałów w firmach prywatnych oraz wprowadzono ułatwienia w odsuwaniu szefa rządu od władzy. Wszystko to mając w pamięci niepopularne i balansujące na granicy prawa rządy milionera Thaksina Shinawatry, którego gen. Sonthi obalił w ubiegłym roku.

Republika Turecka (wybory prezydenckie)

data: 20, 24 i 28 sierpnia 2007 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta państwa na 7-letnią kadencję; wyboru dokonuje 550-osobowe Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji (Türkiye Büyük Millet Meclisi) głosami co najmniej 2/3 składu parlamentu (367 głosów) w pierwszych dwóch turach; w kolejnej turze wystarcza zwykła większość (276 głosów); gdyby i w tym momencie nie doszło do rozstrzygnięcia, do IV tury przechodzi dwóch najlepszych kandydatów, którzy także muszą uzyskać 276 głosów; w przypadku braku rozstrzygnięcia rozpisuje się wybory powszechne

WYNIKI:
frekwencja: 81,45% w I i III turze oraz 81,09% w II turze (448 i 446 deputowanych)

I TURA:
frekwencja 81,45% (448 deputowanych)

Abdullah Gül (Partia Sprawiedliwości i Rozwoju) - 62% (341 głosów)
Sabahattin Çakmakoğlu (Partia Ruchu Nacjonalistycznego) - 12,73% (70)
Hüseyin Tayfun İçli (Partia Lewicy Demokratycznej) - 2,36% (13)

II TURA:
frekwencja 81,09% (446)

Abdullah Gül - 61,27% (337)
Sabahattin Çakmakoğlu - 12,91% (71)
Hüseyin Tayfun İçli - 2,55% (14)

III TURA:
frekwencja 81,45% (448)

Abdullah Gül - 61,64% (339)
Sabahattin Çakmakoğlu - 12,73% (70)
Hüseyin Tayfun İçli - 2,36% (13)

Choć urząd prezydenta w Turcji jest funkcją czysto reprezentacyjną, o stanowisko to toczy się burzliwa walka, w której żadna ze stron nie chce odpuścić. Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP), uznawana za umiarkowanie nacjonalistyczną, próbowała wysunąć na ten urząd swojego premiera, Recepa Tayyipa Erdoğana, jednak ten pod naciskiem armii, stojącej na straży świeckości państwa, zrezygnował. Kolejnym kandydatem okazał się na przełomie kwietnia i maja szef dyplomacji Abdullah Gül, uznawany za znacznie bardziej umiarkowanego polityka. Posiedzenie zostało zbojkotowane przez partie opozycyjne, wobec czego do wymaganego kworum zabrakło siedmiu głosów. Sąd Konstytucyjny w tej sytuacji zarządził powtórzenie pierwszej tury, wbrew stanowisku AKP, która chciała przejść od razu do II tury, co umożliwiłoby jej wybór Güla na prezydenta w III (AKP ma 352 mandaty). W tej sytuacji minister Gül wycofał się z wyborów, zaś premier Erdoğan rozpisał nowe wybory. Dysponując potwierdzeniem swojego przygniatającego poparcia w społeczeństwie AKP odebrało armii argumenty, dzięki czemu nowy parlament bez większych problemów przegłosował kandydaturę Abdullaha Güla na prezydenta państwa.

Republika Kiribati (wybory parlamentarne)

data: 22 i 28 sierpnia 2007 r.
do obsadzenia: 44 z 46 miejsc w Izbie Zgromadzenia (Maneaba ni Maungatabu) na 4-letnią kadencję w okręgach wielomandatowych; pozostali dwaj członkowie to delegat z wyspy Rabi oraz prokurator generalny

WYNIKI:

niezależni - 19 mandatów
Filary Wiary (Boutokanto Koaava) - 18 mandatów
Chrońmy Izbę (Maneaban Te Mauri) - 7 mandatów

Względną większość w parlamencie zdobyli przedstawiciele dotychczasowej opozycji parlamentarnej (choć posiadającej własnego prezydenta, będącego w systemie politycznym Kiribati jednocześnie szefem rządu), jednak faktyczna większość będzie uzależniona od zachowania wyjątkowo licznych deputowanych niezależnych (których w ostatniej kadencji parlamentu w ogóle nie było). Przed wyspiarzami teraz kolejne wybory – tym razem prezydenta państwa.

Republika Nauru (wybory generalne)

data: 25 (wybory parlamentarne) i 30 sierpnia (wybory prezydenckie)
do obsadzenia: 18 miejsc w Parlamencie Nauru (Parliament of Nauru) w okręgach jednomandatowych oraz urząd Prezydenta państwa na 3-letnie kadencje; Prezydenta wybiera Parlament

PARLAMENT:

zwolennicy rządu - 15 mandatów
opozycja - 3 mandaty

PREZYDENT:
frekwencja 94,44% (17 deputowanych)

Ludwig Derangadage Scotty - 82,35% (14 głosów)
Marcus Stephen - 17,65% (3 głosy)

W wyniku wyborów parlamentarnych rząd prezydenta Ludwiga Scotty’ego utrzymał swoją druzgocącą przewagę. Dzięki temu sam Scotty nie miał najmniejszych problemów z reelekcją. Jego kontrkandydatem był zaś złoty medalista Igrzysk Wspólnoty Narodów w podnoszeniu ciężarów Marcus Stephen. Wyniki referendum konstytucyjnego, które odbyło się w dniu wyborów parlamentarnych podamy w kolejnym wydaniu Kroniki wyborczej.

Kalendarium

Argentyna: 12 sierpnia José Luid Gioja z Partii Sprawiedliwości (PJ) został wybrany na gubernatora San Juan. 19 sierpnia wybory w La Rioja wygrał Luis Beder Herrera (Front Ludu Riojy), zaś w San Luis – Alberto Rodríguez Saá (PJ). W stanie Tucumán zaś wygrał José Alperovich (Front na rzecz Zwycięstwa) większością 78% głosów.
Australia: 8 sierpnia Kevin Scarce został gubernatorem Australii Południowej.
Chiny: 30 sierpnia Xie Xuren został ministrem finansów w miejsce Jina Renqinga.
Ekwador: 31 sierpnia Wellington Sanfocal został następcą Loreny Escudero na stanowisku ministra obrony.
Francja: Ange Mancini został 2 sierpnia prefektem Martyniki. 7 sierpnia Harold Martin został wybrany na prezydenta rządu Nowej Kaledonii. Wybór został unieważniony z przyczyn regulaminowych, jednak 21 sierpnia został powtórzony. 12 sierpnia Jean Germain tymczasowo zastąpił na stanowisku prezydenta Rady Regionalnej Centrum Michela Sapina, który podał się do dymisji. 31 sierpnia rząd prezydenta Polinezji Francuskiej Gastona Tonga Sanga został usunięty przez parlament.
Indie: 11 sierpnia Hamis Ansari został wiceprezydentem. 21 i 22 sierpnia zostali zaprzysiężeni nowi gubernatorzy: Rameshwar Tkahur (Karnataka), Murlidhar Chandrakant Bhandare (Orissa), Narain Dutt Tiwari (Andhra Pradesh), S.K. Singh (Radżastan), K. Sankaranarayanan (Arunachal Pradesh), Sudarshan Agarwal (Sikkim) i B.L. Joshi (Uttarakhand).
Indonezja: 8 sierpnia wybory gubernatora Dżakarty wygrał Fauzi Bowo (57,9%) przed Adangiem Daradjatunem (42,1%).
Japonia: 27 sierpnia w wyniku rekonstrukcji rządu nowe urzędy ministerialne objęli: Machimura Nobutaka (MSZ), Nukaga Fukushiro (finanse) i Komura Masahiko (obrona).
Jordania: 26 sierpnia Bassem as-Salem został p.o. ministrem finansów na miejsce Ziada Fariza.
Kanada: 14 sierpnia Maxime Bernier został szefem MSZ, zaś Peter MacKay – szefem resortu obrony.
Kazachstan: 18 sierpnia partia rządząca wygrała wybory parlamentarne.
Kiribati: 22 i 30 sierpnia przeprowadzono wybory parlamentarne.
Kongo: według wstępnych wyników 5 sierpnia w II turze wyborów parlamentarnych wygrała partia rządząca.
Liberia: 22 sierpnia Olubanke King-Akerele została szefową dyplomacji.
Malediwy: 23 sierpnia Abdullah Shahid został ogłoszony następcą Ahmeda Shaheeda na urzędzie szefa dyplomacji.
Meksyk: 1 sierpnia Ivonne Ortega Pacheco objęła urząd gubernatora Jukatanu. 5 sierpnia wybory gubernatorskie w Dolnej Kalifornii wygrał José Guadalupe Osuna Millán (Partia Akcji Narodowej), 50,6% głosów, pokonując Jorge Hanka Rhona (Partia Instytucjonalno-Rewolucyjna) 43,7%.
Nauru: 25 sierpnia wybory parlamentarne, zaś 28 sierpnia także prezydenckie wygrał prezydent Ludwig Scotty i jego zwolennicy.
Papua-Nowa Gwinea: 13 sierpnia parlament większością głosów 86:21 wybrał ponownie Sir Michaela Somarego na urząd premiera. 29 sierpnia Somare powołał swój kolejny gabinet z Patrickiem Pruaitchem (finanse), Samem Abalem (MSZ) i Bobem Dadae (obrona). 17 sierpnia Powes Parkop został gubernatorem Dystryktu Stolicy Narodowej.
Polska: 8 sierpnia minister spraw wewnętrznych Janusz Kaczmarek został zdymisjonowany, zaś zastąpił go Władysław Stasiak.
Rosja: 3 sierpnia prezydent Władimir Putin zaakceptował dymisję gubernatora Obwodu Nowogrodzkiego Michaiła Prusaka i powołał na to stanowisko Siergieja Mitina, zatwierdzonego przez lokalną Dumę 7 sierpnia. 11 sierpnia Aleksandr Choroszawin został zaprzysiężony na urzędzie gubernatora Obwodu Sachalińskiego. 29 sierpnia Władimir Artiakow został gubernatorem Obwodu Samarskiego.
Senegal: pośrednie wybory do Senatu wygrali 19 sierpnia demokraci.
Sierra Leone: 11 sierpnia wybory parlamentarne wygrała partia Ernesta Koromy, który razem z Solomonem Berewą przeszli do II tury wyborów prezydenckich.
Timor Wschodni: 8 sierpnia Xanana Gusmão został zaprzysiężony na stanowisko premiera, obejmując także resort obrony. Zacarias da Costa został szefem MSZ, Emília Pires – resortu finansów, zaś Arcângelo Leite – administracji wewnętrznej.
Turcja: po III turach głosowania Abdullah Gül został 28 sierpnia zaprzysiężony na urząd prezydenta. Następnego dnia zaprzysiężono także nowy rząd Recepa Tayyipa Erdoğana: Ali Babacan (MSZ), Beşir Atalay (MSW), Vecdi Gönül (obrona), Kemal Unakıtan (finanse).
Wielka Brytania: wyniki wyborów parlamentarnych na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych: Partia Wysp Dziewiczych 45,2% (10 na 15 miejsc), Partia Narodowo-Demokratyczna 39,6% (2), niezależni 15,2% (1) przy frekwencji 62,3%. 23 sierpnia pierwszym w historii premierem terytorium został Ralph O’Neill.
Zambia: 22 sierpnia prezydent Levy Mwanawasa zdymisjonował szefa resortu finansów Mundię Sikatanę, mianując na jego stanowisko Kabingę Pandego.
Organizacje międzynarodowe: 1 sierpnia Jan-Erik Enestam z Finlandii został sekretarzem generalnym Rady Nordyckiej.

Zmarli

2 sierpnia – Evan Enderem (ur. 1935), gubernator Imo (stan Nigerii) 01.1992-11.1993, reprezentujący Narodową Konwencję Republikańską, zmarł w Abudży.
23 sierpnia – William John McKeag (ur. 1928 w Winnipeg), wicegubernator Manitoby (prowincja Kanady) 02.09.1970-15.03.1976;
24 sierpnia – Abdul Rahman Muhammad Arif (ur. 1916 lub 1918 w Bagdadzie, wówczas Turcja), prezydent Iraku 16.04.1966-17.07.1968, reprezentujący Arabską Unię Socjalistyczną, zmarł w Ammanie (Jordania);
25 sierpnia – Raymond Barre (ur. 1924 w Saint-Denis na francuskim Reunionie), premier Francji 26.08.1976-21.05.1981, reprezentujący Unię na rzecz Demokracji Francuskiej, zmarł w Paryżu;
26 sierpnia – Gaston Egmond Thorn (ur. 1928 w Luksemburgu), premier Luksemburga 15.06.1974-16.07.1979, przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych 16.09.1975-21.09.1976 i przewodniczący Komisji Europejskiej 12.01.1981-05.01.1985, reprezentujący Partię Demokratyczną, zmarł w Luksemburgu;
29 sierpnia – Banarsi Das Gupta (ur. 1917 w Bhiwani, wówczas w Indiach Brytyjskich), dwukrotny minister naczelny Haryany (stan Indii) 07.12.1975-21.05.1977 i 22.05-12.07.1990, reprezentujący Indyjski Kongres Narodowy;
29 sierpnia – Pierre Joseph Auguste Messmer (ur. 1916 w Vincennes), wicegubernator Mauretanii 25.04.1952-06.04.1954, gubernator Wybrzeża Kości Słoniowej 19.02.1954-18.02.1956, wysoki komisarz Kamerunu Francuskiego 17.04.1956-29.01.1958, Francuskiej Afryki Równikowej 29.01-15.07.1958 i Francuskiej Afryki Zachodniej 07-22.12.1958, zmarł w Paryżu.

Źródła

Artykuł wykorzystuje materiał pochodzący z serwisu e-Polityka.pl (więcej informacji).