2006-02-10: Polska Wikipedia ofiarą żartu o fikcyjnym komuniście

piątek, 10 lutego 2006

Jak donosi Gazeta Wyborcza i tygodnik Przekrój, w polskojęzycznej edycji Wikipedii – internetowej encyklopedii – przez kilkanaście miesięcy istniało błędne hasło o zmyślonej postaci, Henryku Batucie, rzekomym polskim komuniście. Według pierwotnej wersji artykułu, od jego osoby pochodzi nazwa ulicy Batuty na warszawskim Służewiu.

Prawdziwa tabliczka z nazwą ulicy

Artykuł już wcześniej znalazł się na liście stron do usunięcia, gdyż wzbudził podejrzenia Wikipedystów niezweryfikowanymi faktami. Anonimowi autorzy hasła próbowali go bronić, podając fałszywe źródła, a nawet spreparowane zdjęcie, mające ukazywać tablicę z nazwą ulicy. Jeden z Wikipedystów udał się na miejsce, by sprawdzić, czy wzmiankowana ulica naprawdę istnieje. Ostatecznie artykuł został skasowany 4 lutego 2006 roku. Tego samego dnia stworzono nową wersję strony, która opisuje historię edycji hasła i reakcję środowiska Wikipedii na zmyślone informacje.

Według pierwszych wersji artykułu, który powstał 8 listopada 2004 roku, Henryk Batuta był m.in. polskim komunistą, działaczem międzynarodowego ruchu robotniczego oraz majorem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. By uwiarygodnić hasło, jego autorzy zmienili treść kilku innych artykułów, między innymi przypisując Ernestowi Hemingwayowi inspirowanie się postacią Batuty w swoich utworach.

Błędna wersja artykułu nadal jest przechowywana w kopiach (mirrorach) polskiej Wikipedii. Co więcej, fragmenty niektórych stron mogą opierać się o nieprawdziwy wpis – jak na przykład Lista Żydów i osób pochodzenia żydowskiego. Strona ta poszerzyła biografię Batuty dodając wzmiankę o tym, że „niszczył katolicyzm i mordował katolików”.

Informację o tym, że hasło o Henryku Batucie było fałszywe, potwierdził jeden z jego autorów – członek rzekomej grupy „Armia Batuty” – na łamach Gazety Wyborczej oraz na stronie dyskusji Wikipedii. Jako uzasadnienie swojego działania, Armia Batuty podała fakt „społecznego przyzwolenia na to, aby ulice w Polsce nosiły nazwy osób i instytucji tego niegodnych”. Innym celem było „wykazanie słabości obecnej koncepcji Wikipedii”.

Tomasz Ganicz, Wikipedysta i członek Stowarzyszenia Wikimedia Polska, broni mechanizmów weryfikacji wolnej encyklopedii:

Nawet w Nature były publikacje, które później okazywały się oszustwem, ze słynną zimną fuzją i dziedziczeniem przez cytoplazmę na czele. Każdy, kto ma dużo sprytu może oszukać nawet bardzo dokładny system recenzowania. W Wikipedii jest takie oszustwo dokonać łatwiej – ale sprytny hoax przechodzi nawet w najbardziej renomowanych wydawnictwach.

Według proponowanych zasad polskiej Wikipedii, „świadome wstawianie informacji błędnych” jest klasyfikowane jako wandalizm.

Najbardziej znaną, celową próbą wprowadzenia nieprawdziwych danych do artykułu na Wikipedii jest edycja angielskiego hasła na temat amerykańskiego dziennikarza Johna Seigenthalera. 38-letni menadżer Brian Chase dodał dla żartu do jego biografii informację o powiązaniach z zamachem na prezydenta J. F. Kennedy’ego. Błędne dane zostały wycofane cztery miesiące po ich wprowadzeniu. Po tej aferze rozpoczęto dyskusję na temat wprowadzenia nowych ograniczeń edycji dla niezarejestrowanych użytkowników. Chase ostatecznie został namierzony i przeprosił za swoje postępowanie.

Zobacz też

• Komputerowo wygenerowana praca naukowa zaakceptowana na międzynarodową konferencję

Źródła

• Konrad Godlewski – Jak komunista Batuta katolików mordował – Gazeta Wyborcza, 8 lutego 2006
• Henryk Batuta - żył 15 miesięcy – Przekrój, 6 lutego 2006
• Archiwum Stron do Usunięcia - Henryk Batuta
• Wandalizm - Propozycje zasad Wikipedii
• Lista żydów i osób pochodzenia żydowskiego