2023-06-01: Wywiad: Emisja metanu – gazu cieplarnianego o kluczowym znaczeniu dla działań łagodzących skutki zmiany klimatu

czwartek, 1 czerwca 2023

Polskojęzyczna wersja strony Europejskiej Agencji Środowiska 31 maja 2023 roku opublikowała wywiad z ekspertem EEA ds. łagodzenia skutków zmiany klimatu i koordynatorem unijnego wykazu emisji gazów cieplarnianych dla UNFCCC, Ricardo Fernandezem. W wywiadzie omawiany jest briefing dotyczący emisji metanu w UE, który zawiera nowe narzędzie do wizualizacji danych i ekspert stara się wyjaśnić dlaczego ograniczenie emisji metanu jest tak istotne dla szerszych działań łagodzących.

Jak silny jest metan jako gaz cieplarniany w porównaniu z dwutlenkiem węgla?

Metan jest głównym składnikiem gazu ziemnego i niezwykle skutecznie zatrzymuje ciepło – znacznie skuteczniej niż dwutlenek węgla (CO
2). Zazwyczaj globalne ocieplenie wiązane jest z CO
2, ale jak zostało wyjaśnione w opublikowanym niedawno briefingu EEA, za wzrost globalnej temperatury od poziomu sprzed epoki przemysłowej w połowie odpowiada wyższe stężenie metanu, czyli CH
4, w atmosferze.Dane te oparte są na badaniach Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC).

W związku z tym musimy zacząć koncentrować naszą uwagę na tym silnym gazie cieplarnianym jako na kluczowym priorytecie w zakresie łagodzenia skutków zmiany klimatu, jednocześnie zapewniając ograniczenie emisji innych gazów, takich jak dwutlenek węgla.

Czy zatem powinniśmy nadać priorytet ograniczeniu emisji metanu w ramach europejskich działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych?

Z całą pewnością! A są ku temu co najmniej trzy powody. Pierwszym z nich, jak już wcześniej wspomniałem, jest to, że stężenia metanu są odpowiedzialne za około połowę wzrostu temperatury globalnej i związanych z tym skutków klimatycznych.

Drugim powodem jest to, że ze względu na szybko rosnące stężenia metanu w ostatnich latach wyraźnie wzrósł jego wpływ na globalne ocieplenie w porównaniu do CO
2.

A trzeci powód jest taki, że kiedy kraje składają sprawozdania dotyczące gazów cieplarnianych lub przeprowadzają analizy dotyczące łagodzenia skutków zmiany klimatu, wykorzystują uzgodnione wartości potencjału cieplarnianego obejmujące okres 100 lat. Metan utrzymuje się jednak w atmosferze przez około 12 lat, a w krótszych okresach jego rzeczywisty potencjał cieplarniany jest znacznie wyższy. Na przykład według Piątego raportu oceniającego IPCC (AR5) w okresie 20 lat metan jest 84-krotnie silniejszy od CO
2, a w okresie 100 lat – 28-krotnie. W zasadzie oznacza to, że obecne emisje metanu są trzykrotnie gorsze dla zmian klimatu w krótkim okresie. Co za tym idzie, również ich szybsze redukowanie byłoby trzykrotnie skuteczniejsze.

Dlatego też we wnioskach ostatniego briefingu EEA stwierdzono, że jedną z najbardziej bezpośrednich i skutecznych strategii łagodzenia skutków zmiany klimatu, czyli łatwo osiągalnym celem służącym ograniczeniu globalnego ocieplenia w krótkim czasie jest zwalczanie źródeł metanu i szybkie ograniczenie jego emisji.

Oczywiście skupienie się na metanie nie oznacza, że zapominamy o pozostałych gazach. Aby osiągnąć długoterminowe cele klimatyczne, konieczne jest zredukowanie emisji wszystkich gazów cieplarnianych.

Jakie nowe technologie można zastosować w celu ograniczenia emisji metanu?

Dostępnych jest kilka technologii. Mamy na przykład opcję odzyskiwania gazu wysypiskowego z odpadów lub wykorzystania biogazu produkowanego z obornika rolniczego. Można je stosować bezpośrednio do produkcji energii lub przetworzyć na biometan do produkcji ciepła i energii elektrycznej.Biogaz ma duży potencjał zwłaszcza w zakresie redukcji emisji metanu w sektorze rolnictwa.

Odzyskany metan można również wykorzystać do produkcji wodoru, choć powinniśmy preferować ekologiczny wodór produkowany z odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatr i słońce, ponieważ zapewnia on zerową emisję.

Ograniczenie emisji metanu prowadzi zarówno do łagodzenia zmiany klimatu, jak i lepszej jakości powietrza, z uwagi na synergię w redukcji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza. Ponadto odzyskiwany metan może częściowo zastąpić wykorzystanie importowanego gazu ziemnego, a tym samym w pewnym stopniu poprawić bezpieczeństwo energetyczne. Musimy myśleć w kategoriach wzajemnych powiązań, ponieważ ogranicza to emisję gazów cieplarnianych, poprawia jakość powietrza i zmniejsza naszą zależność energetyczną.

Jakie są główne źródła metanu w ogóle i jakie są problematyczne źródła emisji metanu w Europie?

Może najpierw wyjaśnię, że emisja metanu pochodzi zarówno ze źródeł naturalnych, jak i z działalności człowieka. Naturalny metan pochodzi z terenów podmokłych, od termitów, z oceanów, hydratów (CH
4 uwięziony w wodzie w niskiej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem), lasów, pożarów, dzikich zwierząt, wiecznej zmarzliny i źródeł geologicznych.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) oszacowała, że około 40% światowej emisji metanu pochodzi ze źródeł naturalnych, a pozostałe 60% z działalności człowieka.Największe źródła emisji metanu pochodzące z działalności człowieka to sektor energetyczny, rolniczy i sektor odpadów.

Kluczowe źródła metanu na świecie to również te występujące w Europie, choć ich znaczenie jest różne. Metan jest zazwyczaj większym źródłem emisji gazów cieplarnianych w krajach posiadających większy sektor rolnictwa (głównie hodowli zwierząt) lub pozbawionych odpowiednich systemów gospodarowania odpadami, bądź też posiadających gorszą infrastrukturę rurociągową dla gazu ziemnego.

W UE metan stanowił w 2020 r. 12% całkowitej emisji gazów cieplarnianych, przy czym połowa jego emisji pochodziła z sektora rolnictwa. W ciągu ostatnich 30 lat, począwszy od 1990 r., tendencje były pozytywne, a emisje metanu uległy znacznemu ograniczeniu w sektorze dostaw energii, gospodarki odpadami i do niedawna w rolnictwie. Ograniczone emisje odzwierciedlają spadek pogłowia zwierząt w rolnictwie, niższy poziom wydobycia węgla; ulepszone sieci rurociągów naftowych i gazowych; mniejszą ilość odpadów składowanych na ziemi oraz wzrost recyklingu, kompostowania, odzyskiwania gazu wysypiskowego oraz spalania odpadów w celu uzyskania ciepła i energii elektrycznej.

Choć dotychczasowe wyniki były pozytywne, dalsze ograniczanie emisji metanu staje się coraz trudniejsze, choć nie niemożliwe, w sektorze rolnictwa. Obok postępu i wdrażania praktyk oraz technologii ograniczających emisję metanu, wybory żywieniowe dokonywane przez konsumentów mogą również przyczynić się do ograniczenia emisji metanu.

Jakie dalsze działania podejmuje UE w celu ograniczenia emisji metanu?

Unia podejmuje wiele działań służących ograniczeniu emisji, również metanu. Lista strategii wdrażających jest w rzeczywistości dość długa, jak wyjaśniono w opracowaniu. Polityka realizowana przez UE zmierza we właściwym kierunku. Mało prawdopodobne jest jednak, abyśmy mogli w pełni ograniczyć emisję metanu, ponieważ potrzebujemy sektora rolnego – o ile oczywiście nie uda nam się wychwycić metanu w całości.

Nawet gdybyśmy całkowicie ograniczyli emisję, wysiłki UE mogą nie przyczynić się do złagodzenia zmian klimatycznych w skali globalnej.Współpraca międzynarodowa i porozumienia międzynarodowe mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia, że nie przekroczymy globalnego wzrostu temperatury o 1,5°C, ponieważ UE odpowiada jedynie za 7% światowych emisji i za mniej niż 5% emisji metanu.

Podejmowanych jest kilka międzynarodowych działań związanych z globalnymi wysiłkami na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, w tym metanu, ale wymagają one czasu, a strony z krajów rozwijających się (jako sygnatariusze międzynarodowych umów i konwencji) potrzebują również pomocy finansowej liczonej w bilionach, aby ograniczyć swoje emisje i wypełnić międzynarodowe zobowiązania w zakresie klimatu.

Jakie działania podejmuje EEA w tym zakresie?

Niedawno opublikowany briefing jest pierwszy w tym sensie, że zbiera on wszystkie informacje w całość dla decydentów i opinii publicznej. Mam nadzieję, że dotrze on do tych, którzy mogą mieć wpływ na ograniczenie emisji tego silnego gazu cieplarnianego. Wdrożenie i rozwój technologii i polityk mających na celu ograniczenie emisji metanu będzie najlepszą strategią łagodzenia skutków zmiany klimatu, która spowolni globalne ocieplenie w krótkim czasie.

EEA opracowała również przeglądarkę danych dotyczących emisji metanu w celu uzupełnienia informacji zawartych w briefingu, gdzie użytkownicy mogą zobaczyć emisje metanu w poszczególnych krajach, zgodnie z podanymi przez nie wykazami emisji gazów cieplarnianych. Przeglądarka pokazuje, że nawet w Europie istnieją znaczne różnice w emisji metanu w poszczególnych krajach.

Źródła edytuj

Artykuł wykorzystuje materiał pochodzący z tekstu „Emisja metanu – gazu cieplarnianego o kluczowym znaczeniu dla działań łagodzących skutki zmiany klimatu”, opublikowanego w serwisie ea.europa.eu/pl na licencji CC-BY 2.5 (zarchiwizowane z tego adresu; więcej informacji).