Wikinews

2008-09-10: Ruszył Wielki Zderzacz Hadronów: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
drobne merytoryczne
Linia 12:
LHC to kołowy akcelerator cząstek elementarnych, znajdujący się w ośrodku badawczym CERN pod Genewą. LHC znajduje się w specjalnym kolistym tunelu, 100 metrów pod ziemią. Tunel w kształcie [[w:torus (matematyka)|torusa]] tworzy okrąg o średnicy około 9 km i długości ok. 27 km. Kiedy urządzenie przejdzie pomyślnie wszystkie testy, będą w nim przyspieszane dwie przeciwbieżne wiązki cząstek, najczęściej protonów.
 
LHC to największe na świecie urządzenie badawcze. Jest to kołowy akcelerator [[w:cząstka elementarna|cząstekracząstek elementarnych]], znajdujący się w specjalnym kolistym tunelu, 100 metrów pod ziemią. LHC wyposażonywyposarzony jest w prawie dwa tysiące [[w:elektromagnes|elektromagnesów]], schładzanych ciekłym [[w:hel|helem]], utrzymujących wiązkę na torze.
 
Do pomiarów zaprojektowane są [[w:detektor|detektory]] cząstek elementarnych.
Linia 18:
Jak wyjaśnił kierownik grupy warszawskich naukowców, uczestniczących w budowie i wykorzystaniu jednego z detektorów, prof. Jan Królikowski z Uniwersytetu Warszawskiego, detektory są w istocie największymi mikroskopami, jakie kiedykolwiek zbudowano.
 
Nazwa detektora, w którego budowie od początku uczestniczył profesor Królikowski to ''[[w:CMS (detektor)|Zwarty Solenoid Mionowy]]'' (CMS z ang. ''Compact Muon Solenoid'') - wskazuje na zadanie, jakie będzie spełniał. Zadaniem CMS będzie możliwie najdokładniejsze zarejestrowanie torów lotu i pędów pojawiających się po zderzeniu [[w:mion|mionów]], choć detektor zapewni też doskonały pomiar innych cząstek jak elektronów, mezonów pi czy K, kwantów gamma itp. Właśnie zaobserwowanie mionów, zachowujących się w określony sposób, będzie świadczyło o powstaniu ciekawego, być może nieznanego do tej pory zjawiska - tłumaczył Królikowski.
 
Chociaż detektor CMS ma rejestrować pęd i tor lotu mionów, które są milion razy mniejsze od [[w:atom|atomu]], to sam jest bardzo okazałym narzędziem badawczym. Podobnie jak drugi z detektorów ogólnego przeznaczenia - [[w:ATLAS (detektor)|ATLAS]], który będzie wykorzystywany w CERN. Ma on rozmiar sześciopiętrowej kamienicy. Skrót ATLAS rozszyfrowuje się - ''A Toroidal LHC AparatuS'' (ang. Toroidalna Aparatura Przy LHC). Jak wyjaśnił biorący udział w eksperymencie z udziałem ATLAS-a prof. Piotr Malecki, będzie on - podobnie jak CMS - nastawiony na potwierdzenie istnienia nieznanych dotąd cząstek. Wygląda jak leżący walec o średnicy ok. 26 m i długości ok. 45 m. Waży ok. 7 tys. ton. Budowa ATLAS-a zajęła blisko dwadzieścia lat.
 
Pierwsze uruchomienie LHC przy wiązce o energii 0.45 TeV jest częścią testów synchronizacji LHC z Supersynchrotronem Protonowym (SPS z ang. ''Super Proton Synchrotron''). Pierwsza wiązka cząstek przeszła przez cały obwód akceleratora. Wiązka protonów została przeprowadzona zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Wiązka okrążyła akcelerator jedentrzy razrazy. Jej prędkość była bliska prędkości z jaką rozchodzi się [[w:prędkość światła|światło w próżni]], czyli niemal 300 tysięcy km/sek.
 
Przejście przez akcelerator pierwszej wiązki oznacza koniec dwudziestokilkuletniej budowy akceleratora i rozpoczęcie eksperymentów naukowych.
 
Podczas eksperymentów w akceleratorze będą przyspieszane dwie przeciwbieżne wiązki cząstek, najczęściej protonów. W odpowiednim momencie wiązki zostaną skierowane na siebie i zacznie dochodzić do ich zderzeń. Te właśnie zderzenia będą przedmiotem badań fizyków. Ich obserwacja umożliwi lepsze poznanie budowy [[w:materia|materii]] i początków wszechświata. Pozwoli odpowiedzieć na niektóre pytania, np. na pytanie czy istnieje [[w:cząstka Higgsa|cząstka Higgsa]],
 
Doświadczenia mają m.in. wyjaśnić dlaczego we wszechświecie nie ma [[w:antymateria|antymaterii]] i dadzą odpowiedź na pytanie, czym jest i z czego składa się [[w:ciemna materia|ciemna materia]] stanowiąca 95% [[w:Wszechświat|wszechświata]]. ▼
Ich obserwacja umożliwi lepsze poznanie budowy [[w:materia|materii]] i początków wszechświata. Pozwoli odpowiedzieć na niektóre pytania, np. na pytanie czy istnieje [[w:cząstka Higgsa|cząstka Higgsa]].
 
▲Doświadczenia mają m.in. wyjaśnić dlaczego we wszechświecie nie ma [[w:antymateria|antymaterii]] i dadzą odpowiedź na pytanie, czym jest i z czego składa się [[w:ciemna materia|ciemna materia]] stanowiąca 95% [[w:Wszechświat|wszechświata]].
Możliwe, że eksperymenty te mogą przynieść materialne, wymierne korzyści. Historia fizyki pokazuje, że każde przełomowe odkrycie w tej dziedzinie przynosiło także wielki przełom technologiczny i cywilizacyjny - poczynając od zabaw [[w:Dysk Faradaya|Faradaya]] drucikami i magnesikami, bez których nie mielibyśmy ani [[w:elektronika|elektroniki]], ani urządzeń elektrycznych.
 
Być może badania w CERN popchną na właściwy tor lub dadzą iskrę do dalszych rozwiązań nad [[w:kontrolowana synteza termojądrowa|kontrolowaną reakcją jądrową]] w urządzeniach takich jak [[w:tokamak|tokamak]] lub [[w:ITER|ITER]]
 
Badania popchną do przodu technologię aż do granic możliwości. Przykładem z przeszłości może być opracowanie technologii [[w:strona internetowa|stron internetowych]] [[w:www|www]]. Ta idea powstała w CERN jako konsekwencja potrzeby komunikacji między fizykami.
 
{{commons|Large Hadron Collider|Wielki Zderzacz Hadronów}}
 
==Czytaj też:==
*[[Wywiad ze współtwórcą World Wide Web, Robertem Cailliau]]
 
== Źródła ==
Linia 51 ⟶ 40:
|tytuł=Eksperyment w ośrodku CERN
|źródło=wp.pl
|data=10 września 2008}}
* {{źródło
|autor=
|url=http://wiadomosci.onet.pl/9483,temat.html
|tytuł=Ruszył największy eksperyment w dziejach ludzkości
|źródło=onet.pl
|data=10 września 2008}}
 
Linia 64 ⟶ 47:
[[Kategoria:Szwajcaria]]
[[Kategoria:Unia Europejska]]
[[Kategoria:Technologia]]
Źródło: „https://pl.wikinews.org/wiki/2008-09-10:_Ruszył_Wielki_Zderzacz_Hadronów”